Τον Νοέμβριο του 2009 ολοκληρώθηκε η Μελέτη Αποκατάστασης, η Αρχιτεκτονική Μελέτη και ο Μουσειολογικός Προγραμματισμός του Κέντρου. Ως σκοπός του τέθηκε η συγκέντρωση, διάσωση, καταγραφή και ανάδειξη των τεκμηρίων της μακράς βιομηχανικής ιστορίας της πόλης και η διαμόρφωση ενός εκθεσιακού χώρου που θα λειτουργεί ως τοπόσημο για την πόλη της Νάουσας και παράλληλα ως ζωντανός οργανισμός μέσα από ένα σύνολο εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δράσεων που θα φιλοξενεί μαζί με τις εκθέσεις του. Τον Ιούνιο του 2012 ξεκίνησε η διενέργεια των προφορικών συνεντεύξεων από τους πληροφορητές, πρώην εργάτες, υπαλλήλους και στελέχη των βιομηχανιών της πόλης και η διαδικασία αναζήτησης αντικειμένων για τη σύσταση της συλλογής. Επρόκειτο για μία μακρά διαδικασία που βασίστηκε κυρίως στην επιτόπια έρευνα μέσα στα άδεια κελύφη των εργοστασίων, καθώς και σε δωρεές ιδιωτών, νυν ιδιοκτητών των εργοστασίων, απογόνους των βιομηχάνων, συλλέκτες αλλά και πολίτες της Νάουσας. Έτσι συγκεντρώθηκε το σύνολο των μηχανημάτων, αρχείων, οργάνων μέτρησης και εργαλείων, τελικών προϊόντων, προσωπικών αντικειμένων, μηχανολογικών και τοπογραφικών σχεδίων και φωτογραφιών της έκθεσης.
Η έκθεση «Ιστορίας Νήματα. Η βιομηχανία της κλωστοϋφαντουργίας στη Νάουσα» παρουσιάζει τη βιομηχανική ιστορία της κλωστοϋφαντουργίας της πόλης ενταγμένη στα ιστορικά, οικονομικά και κοινωνικά της συμφραζόμενα, αναδεικνύοντας όλα τα μνημεία της βιομηχανικής κληρονομιάς της, δηλαδή τα εργοστάσια-πρώην επιχειρήσεις, καθώς και τις παραγωγικές διαδικασίες, τον ρόλο και τη λειτουργία των μηχανών αλλά και την οργάνωση της εργασίας. Δίνει έμφαση στην υδροκίνηση, τη βασική πηγή ενέργειας της προβιομηχανικής και βιομηχανικής εποχής και παράλληλα φέρνει στο φως τις ιστορίες των ανθρώπων, εργατών και βιομηχάνων, εργοδοτών και εργαζομένων. Στην έκθεση συνυφαίνονται δύο αφηγηματικοί άξονες, ο ένας εκ των οποίων αναδεικνύει πτυχές της βιομηχανικής ιστορίας της πόλης ως τον Μεσοπόλεμο και ο άλλος τις πρόσφατες μνήμες των ανθρώπων της. Με αυτόν τον τρόπο τα νοήματα που διαμορφώνονται, άλλοτε αλληλοσυμπληρώνονται και άλλοτε αντιπαρατίθενται, καθώς οι εποχές επέφεραν σημαντικές αλλαγές στην κοινωνία, τα ήθη και τις συνθήκες εργασίας. Η έκθεση είναι κατά βάση ανθρωποκεντρική και επιχειρεί να ανασυγκροτήσει τη συλλογική μνήμη, λαμβάνοντας υπόψη, εξάλλου, ότι δεν υπάρχει μόνο μία μνήμη αλλά πολλές, όσες και όλοι εμείς, και η ιστορία συντίθεται από πολλές μικροϊστορίες.
Eγκατάλειψη
Άμεση αναφορά στο σήμερα των εργοστασίων απ’ όπου ξετυλίγεται στις επόμενες ενότητες, μέσα από μία πορεία γραμμική, το νήμα της βιομηχανικής ιστορίας της Νάουσας. Τα εργοστάσια, άλλοτε ερείπια, άλλοτε κλειστά και σκοτεινά κελύφη, κάποτε άδεια και κάποτε με εναπομείναντα κινητά κατάλοιπα, μηχανές και αρχεία.
Έπρεπε να δουλέψουμε.
Φιγούρες ανθρώπων στα χρόνια που οι άνθρωποι άφηναν τον τόπο τους για να εγκατασταθούν στα βιομηχανικά κέντρα. Ο άνθρωπος από τη στιγμή που εντάσσεται πλέον στην πραγματικότητα του εργοστασίου, χάνει την ατομικότητά του και γίνεται εργάτης.
Εμείς οι εργάτες και ο νέος μας κόσμος
Ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με την καθημερινότητα της εργασίας των εργατών. Τι σημαίνει για τον άνθρωπο της υπαίθρου από αγρότης να μεταλλάσσεται σε εργάτης, χάνοντας τον έλεγχο των μέσων παραγωγής και υπαγόμενος σε σχέσεις μισθωτής εργασίας;
Οι δύο παραπάνω ενότητες νοηματικά διαμορφώνουν ένα ενιαίο περιβάλλον με πρωταγωνιστή της αφήγησης τον εργάτη και την εργάτρια.
Και πού δεν δουλέψαμε
Στις δύο υποενότητες διακρίνονται το σύνολο των επιχειρήσεων που αναπτύχθηκαν στη Νάουσα, και η ιστορική αναφορά στους γεωγραφικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες της βιομηχανικής ανάπτυξης που ανέδειξαν τη Νάουσα στο Κιουτσούκ Μάντσεστερ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με έμφαση στο ποτάμι και τον ρόλο του ως βασική πηγή ενέργειας.
Εμείς οι εργάτες δουλέψαμε στο εργοστάσιο
Το εργοστάσιο ως κτίριο και χώρος εργασίας, ως λειτουργική οντότητα, ως ένα αρχιτεκτονικό μεγαθήριο που προκαλούσε δέος στον εργάτη, εγκλείοντάς τον μέσα στο κέλυφός του. Η εργοστασιακή αρχιτεκτονική των εργοστασίων της Νάουσας, καθώς και η εξέλιξή της μέσα στα χρόνια.
Από το βαμβάκι και το μαλλί παράγουμε περίφημα προϊόντα
Οι μηχανές της νηματουργίας και της υφαντουργίας, ο ρόλος και η θέση τους στην παραγωγική διαδικασία. Το εκθεσιακό περιβάλλον συνθέτει την εικόνα του μηχανολογικού εξοπλισμού της κλωστοϋφαντουργίας και των παραγόμενων προϊόντων της.
Εγώ και το μηχάνημά μου
Η σχέση του ανθρώπου με το μηχάνημά του, η ταύτισή του με αυτό και η αυτοματοποίηση που οδηγεί σε αυτή την ταύτιση έρχονται στο προσκήνιο. Οι ρυθμοί της εργοστασιακής οργάνωσης, η ορθολογική οργάνωση της παραγωγής, οι συνθήκες εργασίας και τα εργατικά ατυχήματα είναι τα καίρια σημεία της ενότητας.
Όλοι εμείς μία ιεραρχία
Βιομήχανοι, διευθυντές, υπάλληλοι, μηχανικοί, επιστάτες, εργάτες και εργάτριες που συνθέτουν την ιεραρχική δομή των βιομηχανικών μονάδων. Πρόκειται για τους ανθρώπους που ίδρυσαν τα εργοστάσια, αυτούς που τα διοικούσαν, που κρατούσαν τα λογιστικά βιβλία, την αλληλογραφία, τις πληρωμές, που επέβλεπαν τη γραμμή παραγωγής, τις μηχανές και τους εργάτες.
Εμείς οι βιομήχανοι και το άνοιγμα της Νάουσας στον κόσμο
Οι άνθρωποι που με το επιχειρηματικό πνεύμα, ίδρυσαν τα εργοστάσια της Νάουσας και επηρέασαν τη νεότερη, οικονομική ιστορία της. Η προσφορά των βιομηχανικών οικογενειών στη Νάουσα, η επιχειρηματική τους επέκταση στη Θεσσαλονίκη, που άλλαξε τις πολιτικές και οικονομικές ισορροπίες στην πόλη, καθώς και την εξάπλωση της Νάουσας στον κόσμο μέσω της βιομηχανίας της.
Μνήμες ανθρώπων
Ηχητικά αποσπάσματα από τις προφορικές μαρτυρίες των εργατών και των υπαλλήλων της βιομηχανίας.
